In December 2021, the European Commission presented a proposal for a Regulation addressing situations of instrumentalisation in the field of migration and asylum. The proposal introduces a mechanism which allows Member States to derogate from their responsibilities under EU asylum law in situations of “instrumentalisation” of migration. The mechanism is permanently available to Member States who can invoke it in multiple situations, essentially enabling them to derogate at will from their obligations.
We understand that there is broad support among Member States for the proposed Regulation and that the Czech Presidency aims at adoption of a common position by December. This would make it one of the fastest moving legislative files related to asylum in Council. The proposal allows states to derogate from the proposed Asylum Procedures Regulation of 2016 and amended APR proposal of 2020 (APR), the proposed recast of the Reception Conditions Directive (rRCD) of 2016, and the proposed recast Return Directive (rRD) of 2018. The derogations are substantial and substantive, significantly affecting the rights of people seeking protection.
The undersigned NGOs strongly oppose the introduction and use of the concept of instrumentalisation and its codification in EU law; we further reject reforms of EU law based on allowing widespread derogation from EU law for the following reasons:
- It is disproportionate: The restriction of the fundamental rights of the people affected by the proposal is so extensive as to raise doubts as to the necessity and proportionality of the measures. We challenge the argument that actions of third country governments which use people, including those seeking international protection, to destabilise the EU should result in a significant negative impact on the rights of those people, including by the lowering of asylum standards and making it more difficult for people to apply for international protection in Europe;
- It is counterproductive: Derogations available on a permanent basis will undermine the CEAS and in particular its common nature. As per the warning of the CJEU in relation to the misuse of Article 78(3), the reforms create the risk of arbitrariness with Member States applying different standards, and opting in and out of the CEAS at will. Non-compliance with EU standards is already rampant and Member States will use “instrumentalisation” to justify not applying the rules;
- It is unnecessary: The current legal framework already provides flexibility for Member States to deal with changing events at their border, including already allowing for derogations, albeit tightly circumscribed by the Treaties and jurisprudence. In certain circumstances, Member States may specify where asylum applications should be lodged, extend the registration deadline for asylum applications and set lower standards for material reception conditions;
- It is misguided: Countries frequently manipulate displaced people. It has happened throughout history and continues, affecting individual Member States, the EU collectively, and many other countries around the world. There is no logical reason why manipulation of people should necessitate a different asylum regime. Actions by third country governments to destabilise the EU should be met by policy measures directed at those third country governments rather than at people seeking protection, themselves victims of such actions;
- It is unfair (to applicants and some Member States): The significant divergence in respect for legal obligations in the field of asylum creates differential treatment of people searching protection based on their mode of arrival. It also results in increased responsibilities for the Member States that do respect the law. A system where some Member States frequently derogate – and thus apply lower standards – by claiming to face instrumentalisation, is likely to have an impact on Member States which continue to apply higher standards, as lack of respect for the standards of EU and international law create a push factor.
In addition, there is a risk that these reforms will undermine respect for EU law as a whole. Introducing a model based on allowing derogations at will in a wide range of circumstances (most of the situations at the EU’s borders), may set a precedent, especially when rule of law is facing challenges across Europe. There is no evidence that regulating for derogations will encourage better implementation or compliance with EU asylum law in general.
Finally, a legal framework that allows countries to reduce standards for the treatment of people seeking asylum and refugees when instrumentalisation is involved (a very common occurrence) is likely to be replicated elsewhere in the world, thus undermining the global protection system.
Member States with an interest in the improvement of the CEAS should focus on agreeing on reforms that support asylum systems to function effectively, and that protect rights, increase compliance and contribute to trust among Member States in this conflictual policy area. An agreement on the proposed Instrumentalisation Regulation has the opposite effect and dismantles asylum in Europe, by allowing Member States to opt in and out of the CEAS.
Έκκληση ΜΚΟ προς τα κράτη μέλη: Η συμφωνία για τον Κανονισμό περίΕργαλειοποίησης θα είναι το τελικό πλήγμα για ένα ΚΟΙΝΟ Ευρωπαϊκό ΣύστημαΑσύλου (ΚΕΣΑ) στην Ευρώπη
Σεπτέμβριος 2022
Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για έναν
Κανονισμό για την αντιμετώπιση καταστάσεων εργαλειοποίησης στον τομέα τηςμετανάστευσης και του ασύλου. Η πρόταση εισάγει έναν μηχανισμό, που επιτρέπειστα Κράτη Μέλη να παρεκκλίνουν από τις ευθύνες τους βάσει της νομοθεσίας της ΕΕγια το άσυλο σε καταστάσεις "εργαλειοποίησης" της μετανάστευσης. Ο μηχανισμόςείναι μόνιμα διαθέσιμος στα Κράτη Μέλη, τα οποία μπορούν να τον επικαλούνται σεπολλαπλές καταστάσεις, επιτρέποντάς τους ουσιαστικά να παρεκκλίνουν κατά τοδοκούν από τις υποχρεώσεις τους.
Αντιλαμβανόμαστε ότι μεταξύ των Κρατών Μελών υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τονπροτεινόμενο Κανονισμό και ότι η τσεχική Προεδρία του Συμβουλίου στοχεύει στηνυιοθέτηση μιας κοινής θέσης έως τον Δεκέμβριο. Σε επίπεδο διαπραγματεύσεων, αυτόθα καθιστούσε τον Κανονισμό σε έναν από τους ταχύτερα εξελισσόμενουςνομοθετικούς φακέλους σε σχέση με το άσυλο από πλευράς του Συμβουλίου. Ηπρόταση επιτρέπει στα κράτη να παρεκκλίνουν από τον προτεινόμενο Κανονισμό γιατη θέσπιση κοινής διαδικασίας διεθνούς προστασίας στην Ένωση (APR) του 2016 καιτην τροποποιημένη πρόταση του 2020, την προτεινόμενη αναδιατύπωση της Οδηγίαςγια τις Συνθήκες Υποδοχής (rRCD) του 2016 και την προτεινόμενη αναδιατύπωση τηςΟδηγίας περί Επιστροφής (rRD) του 2018. Οι παρεκκλίσεις είναι ουσιώδεις καιουσιαστικές, επηρεάζοντας σημαντικά τα δικαιώματα των ατόμων που αναζητούνδιεθνή προστασία.
Οι κάτωθι υπογράφουσες ΜΚΟ δηλώνουν την σθεναρή αντίθεσή τους στην εισαγωγήκαι χρήση της έννοιας της «εργαλειοποίησης» και στην κωδικοποίησή της στο δίκαιοτης ΕΕ. Επιπροσθέτως, αντιτιθέμεθα σε μεταρρυθμίσεις του δικαίου της ΕΕ, οι οποίεςβασίζονται στην ευρεία δυνατότητα παρέκκλισης από το δίκαιο της ΕΕ, για τουςακόλουθους λόγους:
- Είναι δυσανάλογες: Ο περιορισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμωνπου θίγονται από τον προτεινόμενο Κανονισμό είναι τόσο εκτεταμένος, ώστεεγείρονται αμφιβολίες ως προς την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα τωνμέτρων: Αμφισβητούμε το επιχείρημα ότι οι ενέργειες κυβερνήσεων τρίτων χωρώνπου χρησιμοποιούν ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναζητούνδιεθνή προστασία, για να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ, θα πρέπει νααντιμετωπίζονται με τρόπο που επιφέρει σημαντικό, αρνητικό αντίκτυπο σταδικαιώματα αυτών των ανθρώπων, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης τωνπροτύπων για το άσυλο και της παρεμπόδισης της δυνατότητας υποβολήςαιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη.
- Είναι αντιπαραγωγικές: Η δυνατότητα παρεκκλίσεων επί μονίμου βάσεως θαυποσκάψει το ΚΕΣΑ και τον κοινό του χαρακτήρα. Σύμφωνα με προειδοποίησητου ΔΕΕ αναφορικά με την κατάχρηση του άρθρου 78(3), οι μεταρρυθμίσειςδημιουργούν κίνδυνο αυθαιρεσίας, παρέχοντας στα κράτη μέλη τη δυνατότητα ναεφαρμόζουν διαφορετικά πρότυπα και να επιλέγουν κατά το δοκούν την εφαρμογήή μη του ΚΕΣΑ. Η μη συμμόρφωση με τα πρότυπα της ΕΕ έχει ήδη λάβειανεξέλεγκτες διαστάσεις και τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιήσουν την έννοια της"εργαλειοποίησης" για να δικαιολογήσουν τη μη εφαρμογή των κανόνων.
- Είναι περιττές: Το ισχύον νομικό πλαίσιο παρέχει ήδη ευελιξία στα κράτη μέλη,ούτως ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στη διαχείριση μεταβαλλόμενωνσυνθηκών στα σύνορά τους, επιτρέποντας ήδη παρεκκλίσεις, ως αυτέςοριοθετούνται αυστηρά από τις Συνθήκες και τη νομολογία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα Κράτη Μέλη μπορούν να ορίζουν τον τόπο υποβολής τωναιτήσεων ασύλου, να παρατείνουν την προθεσμία καταγραφής των αιτήσεωνασύλου και να θέτουν χαμηλότερα πρότυπα για τις υλικές συνθήκες υποδοχής.
- Στηρίζονται σε εσφαλμένη βάση: Η χειραγώγηση εκτοπισμένων ανθρώπων απότα κράτη είναι συχνή. Αποτελεί μια ιστορική πραγματικότητα που συνεχίζεται καισήμερα, επηρεάζοντας μεμονωμένα κράτη μέλη, την ΕΕ συνολικά, όπως καιπολλές άλλες χώρες παγκοσμίως. Δεν υπάρχει λογική βάση για την αιτιολόγησητου πώς η χειραγώγηση ανθρώπων καθιστά αναγκαίο ένα διαφορετικό καθεστώςσε σχέση με το άσυλο. Ενέργειες κυβερνήσεων τρίτων χωρών που αποσκοπούνστην αποσταθεροποίηση της ΕΕ, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με στοχευμέναμέτρα πολιτικής απέναντι στις κυβερνήσεις των εν λόγω τρίτων χωρών και όχιπρος τους ανθρώπους που αναζητούν προστασία, οι οποίοι είναι οι ίδιοι θύματααυτού του είδους των ενεργειών.
- Είναι άδικες (για τους και τις αιτούντες/ούσες και για ορισμένα Κράτη Μέλη):Η σημαντική απόκλιση ως προς την τήρηση των νομικών υποχρεώσεων στοντομέα του ασύλου δημιουργεί συνθήκες διαφορετικής μεταχείρισης των ατόμωνπου αναζητούν προστασία, αναλόγως του τρόπο άφιξής τους στην Ευρώπη. Έχει,επίσης, ως αποτέλεσμα την ανάληψη αυξημένων ευθυνών από τα Κράτη Μέληπου σέβονται το νόμο. Ένα σύστημα, στο οποίο ορισμένα Κράτη Μέληπαρεκκλίνουν συχνά - και συνεπώς εφαρμόζουν χαμηλότερα πρότυπα -ισχυριζόμενα ότι αντιμετωπίζουν συνθήκες «εργαλειοποίησης», είναι πιθανό ναέχει αντίκτυπο στα Κράτη Μέλη που συνεχίζουν να εφαρμόζουν υψηλότεραπρότυπα, καθώς η έλλειψη σεβασμού για τα πρότυπα του ενωσιακού και τουδιεθνούς δικαίου δημιουργεί έναν παράγοντα ώθησης (push factor).
Επιπροσθέτως, αυτές οι μεταρρυθμίσεις δημιουργούν κίνδυνο υπονόμευσης τουσεβασμού του δικαίου της ΕΕ στο σύνολό του. Η εισαγωγή ενός μοντέλου, πουβασίζεται στη δυνατότητα παρεκκλίσεων κατά το δοκούν σε ένα ευρύ φάσμαπεριστάσεων (και για την ακρίβεια στην πλειοψηφία των καταστάσεων στα σύνορα τηςΕΕ), μπορεί να δημιουργήσει ένα προηγούμενο, ιδίως εν καιρώ προκλήσεων για τοκράτος δικαίου στην Ευρώπη. Εξάλλου, συνεχίζουν να μην υπάρχουν αποδείξεις γιατο ότι η πρόβλεψη παρεκκλίσεων μπορεί να ενισχύσει την εφαρμογή ή τησυμμόρφωση με την εν γένει νομοθεσία της ΕΕ για το άσυλο.
Τέλος, ένα νομικό πλαίσιο που επιτρέπει στις χώρες να μειώνουν τα πρότυπά τους σεό,τι αφορά στη μεταχείριση αιτούντων/ουσών άσυλο και των προσφύγων/ισσών, ότανκαι όποτε γίνεται λόγος για «εργαλειοποίηση» (ένα πολύ σύνηθες φαινόμενο), είναιπιθανό να αναπαραχθεί και αλλού στον κόσμο, οδηγώντας έτσι στην υπονόμευση τουπαγκόσμιου συστήματος διεθνούς προστασίας.
Τα Κράτη Μέλη που ενδιαφέρονται πραγματικά για τη βελτίωση του ΚΕΣΑ, θα πρέπεινα εστιάσουν στην εξεύρεση συμφωνίας για μεταρρυθμίσεις που να υποστηρίζουν τηναποτελεσματική λειτουργία των συστημάτων ασύλου και να προστατεύουν ταδικαιώματα, να ενισχύουν τη συμμόρφωση και να συμβάλλουν στη δημιουργίακλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των Κρατών Μελών, σε ένα πεδίο τόσο αντιμαχόμενωνπολιτικών. Μια συμφωνία επί του προτεινόμενου Κανονισμού περί Εργαλειοποίησηςθα έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα και θα οδηγήσει στην αποδόμηση τουσυστήματος ασύλου στην Ευρώπη, καθώς θα επιτρέπει στα Κράτη Μέλη την κατά τοδοκούν εφαρμογή ή μη του ΚΕΣΑ.
Υπογράφουσες Οργανώσεις (Για την πλήρη λίστα των οργανώσεων πουυπογράφουν την παρούσα Κοινή Δήλωση, μπορείτε να επισκεφθείτε τηνιστοσελίδα του ECRE)
.png)
